گاهی اوقات عضلات خاصی از بدن انسان دچار حرکات اسپاسم مانندی میشود. ممکن است شما هم تاکنون چنین چیزی را تجربه کرده باشید. این حرکات که به عنوان تیک عصبی شناخته می‌شوند، اغلب روی پلک‌ها یا صورت فرد تأثیر می‌گذارند و توسط دکتر تیک عصبی قابل درمان است و هر چند هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
در اکثر موارد، تیک‌های عصبی و کشش‌ها بی‌خطر و موقتی هستند. اما در بعضی موارد این تیک‌ها به خاطر اختلالات عصبی به وجود می‌آیند. برای از بین رفتن این تیک های عصبی درمان‌های به وجود آمده است که متخصص یا دکتر تیک عصبی باید آن را درمان کند که ضمن این که در مواردی که شدت کمتری دارد با تغییر سبک زندگی قابل کنترل است.
تیک چیست؟
یک تیک ساده، حرکتی مثل چشمک زدن یا صاف کردن گلو است. اگر بخواهیم تعریف ساده ای از تیک عصبی یا تیک حرکتی مزمن ارائه دهیم، باید بگوییم همان تیکی است که برای مدت طولانی ادامه یافته است. سندرم تورت هم نوعی اختلال تیک است و مربوط به کسانی میشود که وقتی صدایی از خود تولید می‌کنند یا حرف می زنند، از خودشان هم تیک های فیزیکی و هم تیک های کلامی نشان می دهند.
چرا اسم این تیک‌ها را “تیک عصبی” می‌نامیم؟
بیشتر افرادی که دچار تیک شده‌اند، افراد عصبی نیستند و با اضطراب دست و پنجه نرم نمی‌کنند. در حقیقت، آنها اغلب موفقی هستند که شرکت یا گروهی را هدایت می‌دهند یا کارها را به خوبی انجام می‌دهند. اما در بعضی موارد، آنها ممکن است افرادی باشند که نوعی رفتار وسواسی- اجباری از خود بروز می‌دهند. در این حالت به این تیک “تیک عصبی” می‌گوییم. در بسیاری از موارد، حداقل یکی اعضای خانواده این افراد هم تیک دارند (یا در گذشته داشته اند).
چه عواملی باعث بروز بیماریِ “تیک عصبی” میشود؟
تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد و هنوز هم موارد زیادی وجود دارد که علت آنها شناخته شده نیست. یکی از شایعاتی که اغلبت درباره این بیماری می‌شنویم این است که تیک عصبی غیر ارادی است. این مسئله همیشه صحت ندارد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، غالباً احساس ناخوشایندی را تجربه می‌کنند و این ناراحتی را با کشیدن یکی از اعضای بدنشان، پلک زدن و حرکات دیگر برطرف می‌کنند.
به عبارت دیگر، آنها سعی می‌کنند این احساسات را از بین ببرند. در برخی موارد، افراد می‌توانند احساس ناخوشاندشان را در کوتاه مدت سرکوب کنند، اما این کار تمرکز آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و وقتی تیک آنها در نهایت آزاد شود، شدیدتر خواهد بود.
نحوه درمان تیک عصبی چگونه است؟
- دارو درمانی
داروها می توانند تأثیر نسبتاً چشم گیری داشته باشند. اما یافتن دارو یا داروهای موثر و نیز یافتن مقدار مصرف آن، ممکن است مدتی طول بکشد. هدف از درمان این است که کیفیت زندگی فرد بهتر شود. به عنوان مثل، هدف از درمان این است که فرد در کلاس یا محل کار، مدام نگران تیک عصبیش نباشد و تلاش نکند آن را کنترل کند. توجه کنید که هر دارویی باید توسط دکتر تیک عصبی برای بیمار تجویز شود. حال تنها در این صورت است فرد که می‌تواند تمرکزش را حفط نماید. چندین دارو وجود دارد که می تواند به کنترل تیک کمک کند. برخی از داروهای مورد استفاده در زیر شرح داده شده است.
- داروهای اعصاب
داروهای اعصاب، که به آنها داروهای ضد روان پریشی نیز گفته میشود، داروهای اصلی تیک عصبی هستند. تاثیر آنها به این صورت است که روی فرآیند شیمیایی مغز بخشی که به کنترل حرکات بدن کمک می‌کنند) تاثیر می‌گذارند و مانع از بروز تیک می‌شوند. در بین این دورها می‌توان به ریسپریدون، پیموزید و آریپی پرازول اشاره کرد. البته این داروها ممکن است عوارض جانبی مثل افزایش وزن، تاری دید، یبوست و خشک شدن دهان اشاره کرد. برخی از داروهای اعصاب می‌توانند اثرات دیگری مانند خواب آلودگی و لرزش دست داشته باشند.
- سایر داروها
از داروهای دیگری مثل کلونیدین، کلونازپام، تترابنازین و تزریق سم بوتولینوم هم برای درمان تیک عصبی استفاده میشود اما هر کدام عوارض جانبی خطرناکی را به همراه دارند. در صورت نگرانی با پزشک در این باره صحبت کنید.
- رفتار درمانی
رفتار درمانی اغلب به عنوان یکی از اولین روش‌های درمان تیک عصبی توصیه میشود. اگر دکتر احساس کند ممکن است این روش به شما کمک کند شما را به یک رفتار درمانگرد یا روان شناس معرفی می‌کند.
برای مثال یکی از روش‌هایی در رفتار درمانی به شما آموزش داده میشود، حرکت عکس است. یعنی شما با تیک خود بیشتر آشنا می‌شوید و کاری انجام می‌دهید که مانع از آن شوید. به عنوان مثال، اگر تیک شما شانه انداختن باشد، ممکن است به شما آموزش داده شود که دستان خود را تا زمانی که تمایل به تیک از بین برود، دراز کنید.
- مراجعه به دکتر تیک عصبی
در برخی موارد، بیمار مجبور به مراجعه به دکتر تیک عصبی میشود و می‌تواند در بهبود سلامتی بیمار تاثیر گذار باشد. توانایی مدیریت موقعیت‌هایی که تیک بیشتری ایجاد می‌کند یا حتی یافتن راه‌هایی برای از بین بردن احساس ناراحتی، می‌تواند به شدت موثر باشد که توسط پزشک و متخصص مشخص میشود.
دکتر تیک عصبی برای هر بیمار نسخه های مختلفی را تجویز می‌کند به این علت که ممکن است درصد تیک عصبی هر شخصی متفاوت باشد. نکته: باتوجه به انتشار ویروس کرونا مراجعه به مطب دکتر بسیار کار پر ریسکی است و پیشنهاد میشود حتما به سایت هایی مانند ابن سینا دات کام برای نوبت گیری آنلاین مراجعه کنید.
به عنوان مثال در بعضی درمان های تجویز شده فرد فاصله بین تیک‌هایش را از یک بار در دقیقه به یک بار پنج دقیقه کاهش داده است، این می‌تواند برای آن بیمار دستاورد بزرگی باشد. این وزنه بزرگی است که از روی دوش آنها برداشته شده است.
عوارض جانبی داروها می‌تواند باعث خستگی افراد شود و یا ممکن است افراد احساس سرگیجه کنند. اما چه می‌توان کرد برای درمان تیک عصبی مجبور خواهیم شد به دکتر مراجعه کنیم که این بیماری را هرچه سریع‌تر با کمترین عوارض ممکن درمان شود.
ممکن است در برخی از تجویز ها کمترین عوارض صورت بگیرد و این مورد بستگی به شدت تیک عصبی بیمار مربوط است.
- عمل جراحی
از نوعی جراحی به نام تحریک عمیق مغز برای موارد معدودی از سندرم تورت شدید استفاده میشود. در این جراحی یک یا چند الکترود (دیسک های فلزی کوچک) در ناحیه‌ای از مغز شما قرار می‌گیرد که با تیک عصبی مرتبط است. الکترودها با استفاده از سوزن‌های ریز وارد جمجمه شما می‌شون. این روش زمانی مخوب است که بیمار بیهوش شده باشد. سیم‌های نازک به یک مولد نبض (وسیله‌ای شبیه ضربان ساز قلب) منتقل می‌شوند، که در زیر پوست قفسه سینه شما قرار می گیرد. ابا استفاده از جریان الکتریکی به دست آمده سعی میشود سیگنال‌های مغز و نیز تیک عصبی بیمار درمان شود.
اگر کودکان به اختلال تیک عصبی دچار شوند، چه کار باید کرد؟
از آنجا که کودکان مدرسه‌ای گاهی اوقات ممکن است خشن باشند و نسبت به کودکی که به این بیماری دچار شده است، رفتار دوستانه‌ای نداشته باشند، اوالدین باید فرزندان خود را در اسرع وقت نزد متخصص مغز و اعصاب کودکان ببینند. در بعضی موارد، تیک‌های کودکان در اواخر نوجوانی از بین می‌روند. به کودک خود اطمینان دهید که همه چیز خوب است و هیچ دلیلی برای احساس خجالت او وجود ندارد.
مشکل تیک عصبی بسیار عذاب آور است و ممکن است بر روی زندگی ما تاثیر منفی بگذارد و سعی کنید در اسراع وقت برای درمان این بیماری به یک دکتر تیک عصبی متخصص مراجعه کنید.